Hazret-i Mevlânâ buyurur:

“Benim beytim; beyt değil, bir mânâ cihânıdır. Hezlim

(mîzah ve lâtifelerim) de hezl değil, te’dîbdir (terbiye etmek

maksadıyladır.) Kıssalarım; basit ve sıradan sözler değil,

tâlimdir. Sırları ve hikmetleri îzah ve idrâk ettirmek içindir.”

Anlayışlar, istîdatlar ve kabiliyetler her insanda farklı olduğu

için zaman zaman Hazret-i Mevlânâ, hezl vâdisine de

girer. Yani basit gibi görünen kıssalarla; insanın derûnundaki

tefekkür ve mücadeleyi, nefsânî ve rûhânî temâyüllerin esrârını,

inceliklerini ve hassâsiyetlerini değişik tarzda ve farklı

kabiliyetlere göre îzâh eder.

Nitekim Mevlânâ âşığı, mütefekkir hocamız Nurettin

TOPÇU derdi ki:

“Biz, Mevlânâ Celâleddîn’in vecdinin feryatlarını dinledik.

Daldığı huzur denizinin derinliklerini görmemize imkân yok.

Denizin tâ dibinden sıyrılıp, suyun yüzüne ne vurdu ise onu

görüyoruz.

Biz Hazret-i Mevlânâ’nın aşkını değil, sadece aşkının dile

gelen feryatlarını elde ettik. Peltek dilimizle anlatmaya çalıştığımız,

bütün bundan ibaret. Huzur denizine

yalnız o daldı. Bize vecdinin fırtınasından

çıkan sesler kaldı. Heyhât! Onu Mevlânâ

zannediyoruz.”