Teopolitik, din ve siyaset ilişkisini anlatan bir kavramdır. Bu

ilişki, İslam düşüncesinde en çok mihne hadisesiyle bilinir.

İslam’ın kısa zaman içerisinde geniş bir coğrafyaya yayılması,

Arap toplumunun İslam öncesinden tevarüs eden problemleri,

İslam’ı seçen farklı inanç ve kültür sahiplerinin birlikte

yaşaması değişik problem alanları doğurmuştur.

Arap-Mevâli münasebeti, ulema-ümera ilişkisi gibi ikiliklerle

beraber nihayetinde toplumda ehl-i re’y ehl-i hadis farklılığı

olarak görülebilecek fikrî ayrışmalar olmuştur. Mihneyi

bu toplumsal problem alanlarının farkında olan Me’mun’un

Abbâsî iktidarının devamını sağlamaya yönelik bir manevrası

olarak anlamak mümkündür. Me’mun’un başlattığı halku’l

Kur’ân sorgulamaları, vasiyetiyle halefleri Muʻtasım ve Vâsık

tarafından çeşitli tonlarda devam ettirilmiştir. Me’mun’un

Muʻtezilî alimlerle kurduğu birliktelik Mütevekkil zamanında

Ahmed b. Hanbel ve arkadaşlarının desteklenmesiyle

sona ermiştir.

Mütevekkil’in başlattığı teopolitik değişim kelâm ilmi başta

olmak üzere teşekkül devresinde sayılabilecek ilimleri ve

toplumsal alanları etkilemiştir. Bu durumdan Ehl-i sünnet

kelâmı da konu ve usul açısından etkilenmiştir. Görünürlüğü

bir asır kadar geciken Eşʻarîlik, Muʻtezile ile Selef anlayışını

telif eden bir tavrın adı olmuştur. Elinizdeki çalışma mihne

sonrası teopolitik değişimi Ehl-i sünnet kelâmı açısından ele

almaktadır.