‘Bürokratik şef’ Birinci Mustafa Paşa’nın Tanzimat mimarlığı ile başlayan “terbiye-i nâs ve icrayı nizâmât” inşaatının Cumhuriyet binasında tecessüm etmesini sağlayan mühendis ‘ebedi şef’ İkinci Mustafa Paşa’nın “yürümeyi öğreninceye ve yolu tanıyıncaya dek milletin elinden tutup ben yönlendireceğim. Ancak ondan sonra kendi başına karar verebilir, kendi kendisini yönetebilir” anlayışının sürekliliğini “devlet yönetimini alalade cahil ve gerici insanların eline bırakmamak” inancıyla taahhüt altına alan müteahhit ‘milli şef’ Üçüncü Mustafa Paşa’nın ‘kılavuzluğunda’ kurulan Türkiye Cumhuriyeti’nin ikinci asrına girerken dahi değil ‘aydınlanmış bir çağda’, değil ‘aydınlanmaya giden bir dönemde’ aydınlanmanın eşiğinde bile ‘henüz’ durulmamıştır: ‘Tembellik, rahatlık/konfor, korkaklık, alışkanlık’ nedeniyle ‘ergenlikten çıkıp’ ‘erginliğe adım atamamıştır.