İngilizler Şerif Hüseyini kışkırtırken, Osmanlının Arap olmadığı için halifelik hakkı bulunmadığını, dolayısıyla halifeliğin Hz. Peygamberin soyundan gelenlerin hakkı olduğunu ileri sürüp, Hicaz’da bir Arap Halifeliği kurmaya teşvik etmişlerdi. Kürtler, 93 Harbi dolayısıyla Osmanlı’nın zayıf düşmesini fırsat bilerek önce İran’a karşı isyan etmiş, güya onun işini bitirip Azerbaycan’da kendi devletlerini kurduktan sonra Osmanlı’yla savaşmayı planlamışlardı.

Ama Şeyh Ubeydullah, İran karşısında ağır bir yenilgi alınca yine gelip Osmanlı Sultanı’na sığınmış ve canını kurtarmıştı. Şerif Hüseyin, yalnızca İngilizlerle yazışıp görüşmüyor, Şeyh Ubeydullah’la da yazışıyor; Hicazdan Hakkari’ye, Hakkari’den Hicaz’a gizli heyetler gidip geliyordu. Arnavutlarsa, Şemseddin Sami Fraşeri ve kardeşlerinin tahrikleriyle Osmanlı’ya sırt çevirmekle topraklarının önemli bir kısmını Makedonlara ve Karadağlılara kaptırmışlardı.

Osmanlı tarihinin çok önemli bir kesiti ve titiz bir çalışma...