İzmirli İsmail Hakkı’nın Muhassalü’l-Kelâm ve’l-Hikme’si, İslâm düşüncesini klasik kelâm anlayışının ötesine taşımaya çalışan bir reform çabasıdır. Bu eser, kelâm ilminin temel meselelerini modern felsefi akımlar ve bilimsel gelişmeler ışığında yeniden ele alarak, dini bilginin akılcı sorgulamayla nasıl uyumlu hale getirilebileceğini tartışır.

İzmirli, geleneksel kelâmın yetersiz kaldığı noktaları eleştirerek, bu disiplini modern bilim ve felsefeyle zenginleştirilmiş bir metodolojiyle yeniden inşa etmenin gerekliliğini savunur. Aristoteles mantığının yerine Bacon, Descartes ve Kant gibi modern düşünürlerin yöntemlerini benimseyerek, İslâm akidesinin çağdaş bilim ve felsefi gerçekliklerle nasıl bütünleştirilebileceğini ortaya koyar. 

Klasik kelâmın “cevher” ve “araz” gibi kadim ontolojik kavramlarını modern paradigmalara göre yeniden değerlendirerek, İslâm’ın evrensel mesajını çağın gereklerine uygun bir çerçevede sunmayı hedefler. Muhassalü’l-Kelâm ve’l-Hikme, hem dini hem de entelektüel bir miras olarak, kelâm ilminin tarihindeki önemli bir dönüm noktasıdır.

İzmirli, akıl ve vahiy arasındaki hassas dengeyi kurarak, İslâm düşüncesine yeni bir yön verme iddiasındadır. O, bir düşünce sistematiği kurma gayretiyle okuyucularını kelâm ve hikmet üzerine derin bir sorgulamaya davet ediyor.