19. Yüzyıl Osmanlı Para Vakıfları ve Katılım Bankacılığı
19. Yüzyıl Osmanlı Para Vakıfları ve Katılım Bankacılığı
Para vakıfları, İslam hukukunun toplumsal dayanışma, ekonomik adalet ve kamu yararı ilkeleri doğrultusunda şekillenen müesseselerinden biri olarak tarih boyunca önemli bir rol üstlenmiştir. Osmanlı başta olmak üzere İslam toplumlarında yaygın olarak kullanılan bu vakıflar, fakir fukaranın ihtiyaçlarını karşılamak, kamu hizmetlerini desteklemek ve hayrî hizmetlerin sürekliliğini sağlamak amacıyla işletilmiştir. Ancak, vakıf hukukunun temel ilkeleri, ribâ yasağı ve işletme modelleri bağlamında para vakıflarının meşruiyeti, fıkıh alimleri arasında tartışmalara konu olmuştur.
Bu eser, para vakıflarını tarihsel, fıkhî ve sosyo-ekonomik boyutlarıyla ele alarak, İslam hukukunun değişen şartlara karşı nasıl bir yaklaşım geliştirdiğini ve günümüz finansal sistemleri ile nasıl ilişkilendirilebileceğini kapsamlı bir şekilde incelemektedir.
Geleneksel vakıf uygulamalarının günümüzdeki yansımalarından biri olarak görülen katılım bankacılığı da bu çalışmada ele alınmaktadır. Ancak, katılım bankalarının kâr odaklı yapısının, klasik para vakıflarının toplumsal fayda anlayışıyla birebir örtüşmediği vurgulanmaktadır. Özellikle muʻâmele-i şerʻiyye gibi finansal yöntemlerin tüzel kişiliğe sahip vakıflar, dernekler ve devlet gibi kurumlar aracılığıyla uygulanması gerektiği; bireyler arasında bu tür işlemlere sıcak bakılmaması düşüncesi eserin ana eksen düşüncesini oluşturmaktadır.
İslam hukuku yalnızca geçmişin meselelerini değil aynı zamanda modern finansal sistemlere yönelik çözüm önerileri geliştirme potansiyeli taşıyan dinamik bir yapıya sahiptir. Bu kitap, para vakıflarının tarihî kökenlerini derinlemesine ele alırken aynı zamanda çağdaş İslamî finans uygulamalarına da ışık tutmaktadır. Vakıf müessesesinin mirasını günümüz ekonomik düzenine uyarlamak isteyen akademisyenler, araştırmacılar ve İslam ekonomisi ile ilgilenen herkes için kapsamlı bir kaynak niteliğindedir.