İktisadın en büyük çıkmazı, çoğu iktisadi düşüncenin teori de kalması ve uygulamada geçersiz olmasıdır. Elbette teori, uygulama için de bir altyapı oluşturur. Ama özellikle gelişmiş ekonomiler ve gelişmiş piyasalar temel alınarak oluşturulmuş iktisat teorileri, Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerde, kalkınma politikaları için çıkış yolu değildir.

Bir fizikçi veya bir kimyacının teorisini laboratuvarda test etme imkânı vardır. İktisatçının laboratuvarı insan ve sosyal hayattır. Ama insan ve sosyal hayatın çok sayıda bileşenleri vardır. İnsan psikolojisi, sosyal yapı, işletmeler, üretici ve tüketici, işçi, işveren gibi. Bu saydıklarımızın etki ve tepkileri çok farklı olduğu için aynı denklem içine sığdırmak mümkün olmuyor.

Öte yandan, teorisyenlerin bir model oluşturmaları için aynı zamanda piyasada bizzat çalışması, uygulamanın içinde olması daha önemlidir. Sözgelimi, Keynes gazetecilik ve danışmanlık yapmıştır. Nobel iktisat ödülü alanların çoğu bu şekilde ABD'de başkan danışmanlığı FED başkanlığı yapmıştır.

Çağdaş iktisatta bir diğer çıkmaz ekonomi teorisinden kaynaklanan farklı ilişkileri ortaya koyabilmek için ekonometrik model oluşturmaktır. Ne var ki, bu modellerin taşıdığı zafiyetler nedeni ile gelişmekte olan ülkelerde kalkınma ekonomisi politikaları için risklidir. Dikkatli kullanmak gerekir.

Özellikle gelişmekte olan ülkelerde, verilerin eksik, hatalı olması ters sonuçlar verir. Zaman serilerinin durağan olmaması, yapısal kırılmalar, dış şok etkileri de yine sonuçları farklı etkiler.

Prof. Dr. Esfender Korkmaz